Η γυναίκα – λάστιχο

Από το συνέδριο στη Βιέννη κι έπειτα σκέφτομαι συνεχώς μερικά πράγματα.

Από τη μία είναι μια λογική που είναι ανεπτυγμένη χρόνια στην Ευρώπη και μιλάει για μισθό (κοινωνικό μισθό) στην γυναίκα που εργάζεται στο σπίτι κάνοντας δουλειές σπιτιού! Αμειβόμενη νοικοκυρά, με τη μορφή μισθού παροχής κοινωνικής εργασίας…κρατήστε το αυτό!

Από την άλλη είναι μια άλλη οπτική που αναπτύσσεται τώρα στην Ευρώπη και μιλάει για εξίσωση της λεγόμενης κοινωνικής εργασίας με αυτή καθαυτή την παραγωγή. Γίνεται δηλαδή η φροντίδα του νοικοκυριού αλλά και η αναπαραγωγική διαδικασία μέρος της παραγωγικής (κατά τη μαρξιστική ορολογία) διαδικασίας. Σαν ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα παραγωγής, κατά το Φορντικό μοντέλο, άρα με ισότιμο μισθό, ένσημα και, συνεπώς, συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Προφανώς η πρόταση δουλεύεται ακόμα αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν άκουσα να αποσυνδέεται η οικιακή εργασία από τη γυναίκα…κρατήστε όμως και αυτό!

Τέλος, έχουμε την αδιαμφισβήτητη απορύθμιση εως κατάρρευση του λεγόμενου κοινωνικού κράτους, όπου αυτό υπήρχε φυσικά γιατί γελιόμαστε αν νομίζουμε ότι στην Ελλάδα είχαμε κοινωνικό κράτος. Κοινωνικό κράτος σημαίνει υποδομές στην παιδεία, στην υγεία, στη νοσοκομειακή και εξω-νοσοκομειακή περίθαλψη και φροντίδα.

Στην Ελλάδα λοιπόν ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ κοινωνικό κράτος, κομμένη η πλάκα. Για την ακρίβεια τον ρόλο του κοινωνικού κράτους τον έπαιζε η γυναίκα – η μητέρα, η γιαγιά, η αμειβόμενη νταντά, η αμειβόμενη αποκλειστική νοσοκόμα – πάντως όχι η πολιτεία.

Θα ήθελα να βάλω εδώ ένα παράδειγμα αλλά θα μας πάρει πολύ ώρα να το περιγράψουμε και σίγουρα δεν θα αγκαλιάζει το σύνολο των περιπτώσεων. Άσε που σιχαίνομαι τον μέσο όρο!

Αλλά δείτε αυτή τη σελίδα και δείτε το πρόσωπο (με την έννοια της γραμματικής) στο οποίο απευθύνεται το άρθρο.

Η έννοια της γυναίκας που τα καταφέρνει όλα πολύ καλά, καριέρα και οικογένεια (και με τον όρο «οικογένεια» εννοούνται τα παιδιά και το νοικοκυριό) είναι προσόν, για να μη πω αιτούμενο. Δεν έχω ακούσει συχνά να μπαίνει σαν αιτούμενο κάτι αντίστοιχο για τον άντρα σύντροφο – σύζυγο αλλά ας μην είμαι απόλυτη.

Θα σας θυμίσω ένα τραγουδάκι από τα παλιά και πέστε μου πόσα άλλαξαν από τη δεκαετία του ’80 που γράφτηκε! Τα λέει και η Θαλασσοβουνιώτισσα, και τα λέει μια χαρά!

Ελλείψει κοινωνικού κράτους λοιπόν, μια επιλογή που απαιτεί επιπλέον θέσεις εργασίας, υποδομές και σχεδόν μηδενικό άμεσο κέρδος για την πολιτεία (με τη μορφή ρευστού, όπως έχουμε συνηθίσει πια να λογίζουμε το κέρδος), το ελληνικό κράτος, μαζί με το συνδικαλιστικό κίνημα (το όποιο) και το σχεδόν ανύπαρκτο φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα με την έννοια που θα ήθελα εγώ τουλάχιστον, προχώρησαν στην θέσπιση της συνταξιοδότησης των γυναικών στην 25ετία εργάσιμου χρόνου ή στα 55 χρόνια ηλικίας.

Δεν ήταν μια χαριστική ρύθμιση με την μορφή που θεωρείται σήμερα, σαν εύνοια – ανισότητα. Ήταν η σιωπηρή παραδοχή του κράτους και της κοινωνίας φυσικά πως ο εργασιακός χρόνος της γυναίκας επιμηκύνεται λόγω της εργασίας αυτής (άμισθης φυσικά) στο σπίτι.

Μια γυναίκα στα 55 της χρόνια, έχει πραγματικό εργασιακό χρόνο πολλαπλάσιο του 8ώρου (στην καλύτερη περίπτωση 8ωρο φυσικά) μιας και είναι παιδοκόμος, βοηθός – δασκάλα για τα μαθήματα του σχολείου, βασική υπεύθυνη νοικοκυριού, νοσοκόμα για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους γονείς, κτλ.

Για να μπορέσει κάποιος να υπερασπιστεί τον μειωμένο χρόνο εργασίας για τις γυναίκες θα έπρεπε να υπερασπιστεί το μειωμένο κοινωνικό κράτος. Και αυτό είναι δύσκολο.

Οι γυναίκες στην υπόλοιπη Ευρώπη δουλεύανε μέχρι τα 60, όπως και οι άντρες αλλά υπήρχαν δομές κοινωνικού κράτους που κάλυπταν μια σειρά από εργασίες που καλούνται οι γυναίκες στην Ελλάδα να κάνουν, και λόγω έλλειψης δομών αλλά και λόγω ενός σφιχτού πατριαρχικού κατεστημένου που λαμβάνει ως δεδομένες αυτές τις δουλειές ως «γυναικείες» δουλειές.

Αν λοιπόν τώρα πάρουμε τα δύο κρατούμενα της αρχής και τα βάλουμε στη συζήτηση θα πρέπει καταρχήν να θέσουμε την μορφή του μισθού (ως επίδομα;) στην λεγόμενη κοινωνική εργασία (όχι εθελοντική, κοινωνική) που ασκεί μια γυναίκα και κατά δεύτερον τη λογική των ενσήμων και προφανώς συντάξιμων χρόνων, αν ακολουθήσουμε το φορντικό μοντέλο.

Οι γυναίκες στην Ευρώπη βλέπουν, με τις νεοφιλελεύθερες επιλογές, το κοινωνικό κράτος σιγά-σιγά να απορυθμίζεται, για να μη πω καταρρέει. Και βλέπουν μαζί με αυτό να έρχεται ξανά στο προσκήνιο η πατριαρχική λογική που θέλει τη γυναίκα να αναλαμβάνει το βάρος των οικιακών ευθυνών. Προφανώς το κοινωνικό κράτος ήταν το άλλοθι, το μέσο για να κρύψουνε την πατριαρχία κάτω από το χαλάκι της εισόδου του σπιτιού. Και τώρα αυτή η πατριαρχία ξαναβγαίνει στην επιφάνεια, όπως κάθε άσχημη μυρωδιά που δεν έχει εξαφανιστεί αλλά έχει καλυφθεί από αρώματα!

Ανησυχία; Ναι, εκφράστηκε από όλες στη Βιέννη, και μάλιστα για πράγματα που αυτές τα θεωρούν αυτονόητα και εμείς αιτήματα που ακόμα διεκδικούμε. Φανταστείτε που βρισκόμαστε όταν στη Δανία π.χ. μιλάνε για διεύρυνση της γονικής άδειας και σε άτομα εκτός του πυρήνα της οικογένειας προκειμένου να εμποδίσουν τα συμφωνητικά για μη εγκυμοσύνη εντός 3ετίας, που αναγκάζονται οι νέες γυναίκες να υπογράψουν όταν βρίσκουν δουλειά. Πόσα χρόνια υπογράφουν τέτοια συμφωνητικά οι γυναίκες στην Ελλάδα; Ξέρω αρκετές τεχνικές εταιρίες που το κάνουν στις γυναίκες υπαλλήλους, μισθωτές ή με δελτίο παροχής υπηρεσιών!

Τα εχω πάρει λοιπόν με αυτά που ακούγονται για την καταδικαστική απόφαση από την Ευρώπη για τα μειωμένα χρόνια εργασίας των γυναικών. Τα έχω πάρει με τους άντρες που γυρνούν και μιλάνε για ισότητα, τα έχω πάρει με αυτές και αυτούς που λένε πως «ισότητα θέλαμε-τε, φάτε τα τώρα». Γιατί αν είναι να τα βάλουμε κάτω και τα μετρήσουμε, σοβαρά και ψύχραιμα, δεν νομίσω να τα βρούμε τόσο ίσα!

Και τα παίρνω και με τον Πρετεντέριους που έγραψε πάλι και μου απέδειξε, τουλάχιστον, την αμορφωσιά του και τον επιφανειακό τρόπο προσέγγισης των θεμάτων, για να μη πω τον φαλλοκρατισμό του!

Μια μόνο κουβέντα θέλω να πω εδώ.Και είναι αυτό που με βασανίζει τελευταία!

Είναι ώρα πια να πάρουμε στα σοβαρά την οικοδόμηση ενός άλλου φεμινιστικού κινήματος, έτσι αισθάνομαι. Ενός φεμινισμού που δεν θα είναι υπόθεση μόνο των γυναικών αλλά και όλων αυτών που κατά τα άλλα παλεύουν για τα δικαιώματα των εργαζομένων, των μεταναστών, των μαθητών!

Ένα φεμινισμό που θα βάζει εκτός των άλλων το πρόταγμα για κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού! Αλλιώς θα είναι μισός!

Μεγάλο κείμενο, ναι!

Αλλά όταν τα έχεις πάρει…άντε να τα μαζέψεις!